Flekso Baskı

Ambalaj basımında en yaygın kullanılan baskıdır. Düzgün olmayan yüzeylere de uygulanan flekso baskı; karton, kraft, oluklu mukavva, bütün fleksıbl ambalajları oluşturan plastik filmler ve özel bir mürekkep kullanılarak alüminyum folyo üzerinde uygulanır. 1990’lı yıllarda flekso baskı teknolojisinde büyük gelişmeler yaşandı. Bu gelişmeler, daha ince fotopolimer klişelerin kullanılması, aniloks merdanenin geliştirilmesi, daha yüksek konsantrasyonlu geliştirilmiş flekso baskı mürekkepleri, daha yüksek seviyede baskı elemanları ile uyum ve çalışma devir süratinin doğru tespiti, modern ekran tekniklerinin kullanımı, standardize edilen film reprodüksiyon işlemlerinin alışılarak benimsenmesi olarak özetlenebilir. Güncel teknolojiyi bünyesinde barındırması nedeniyle, ortaya çıkan kaliteli baskı ile flekso; hem rotogravür, hem de kalite ve kısa süreli işler için ofset baskı ile rekabet edebilir konuma ulaştı.

Aslında flekso baskı bir rölyef baskı yöntemidir. Ancak metal klişe yerine fleksıbl lastik, fotopolimer klişeler ve aniloks merdaneler kullanılır. Flekso baskıda kauçuk klişe kullanıldığında flekso baskı tasarımının planlanmasında yüzey ne kadar kaba ise; net görüntü almak o kadar daha güçleştiği göz önünde bulundurulmalı ve ince çizgiler ile küçük metinlerden kaçınılmalıdır. Çünkü; kauçuk klişe, taşıyıcı katman yüzeye bastırılınca bu ayrıntılar kaybolur. Vulkanize edilmiş lastik klişelerin üretimi oldukça komplikedir; baskı formu orjinal klişesi kauçuğa aktarılırken ne kadar iyi biçim alırsa alsın ve renk tonu değerleri ne kadar uygun olursa olsun bilgi kayıpları olur. Tram şekillerinin aktarılması sınırlıdır. Bundan başka vulkanizasyon sırasında meydana gelen çekme, baskı elemanları ile uyuşma problemi çok defa operatörün el becerisine bağlı kalır.

Flekso baskıda fotopolimer klişe mevcut değilse, fotoğraflar basılmaz. Son yıllarda çok ince fotopolimer klişeler sayesinde çizilen tasarımlar, kompakt renkli yüzeyler ve oldukça geniş bir metin olması durumunda fleksografik baskıyla oldukça iyi sonuçlar alınıyor. Fotopolimer klişelerin kesim avantajı; yüksek değerde bir baskı kalitesi için sunduğu daha iyi koşullardır. Fotopolimer klişelerin ölçüleri, tutarlı ve tam uyumludur. Fotopolimer klişeler en ince tram aralıklarının oluşumu, daha aydınlık tram ton değerleri, daha ince nokta ve çizgiler, kenarların keskin olmasını ve filmde mevcut bilgilerde belirgin kayıplar olmamasını başarırlar. Bu beceriler, baskı klişelerinin yapısı, kullanılan kauçukların özellikle profilleri ve fotopolimerizasyon aracılığıyla düzenlenen klişe üretim prensiplerine göre sonuçlandırılır.

Çeşitli klişe kalınlıkları ve baskı klişelerinin farklı mürekkeplere uyum yeteneğinin ayrı cinsten pazarların değişik taleplerini karşılar. Kısacası, klişenin optimal sertlik ve elastikiyeti, baskı klişesinin daha yüksek fotografik çözüm gücü ve dik yan köşelerle iyi rölyef ayrıntıları, çok daha az kalınlık saplamalar modern fotopolimer klişelerin belirgin özellikleridir. Rölatif sertlik yani klişenin elastikiyeti baskı basıncı üzerinde önemli bir etkiye sahiptir. Klişe çok yumuşak ise, ince noktalar ve çizgiler kıvrılma dayanıklılığını kaybederek baskı yükü altında kolayca deforme olur. Bunun sonucu ton değerleri yayılır ve hareketli, kötü bir baskı görüntüsü oluşur.

Genel olarak iki tip fotopolimer klişe yapısı vardır. Bunlar; tipo mürekkepleri ile baskı yapan monolayer klişe, alkolde çözülen baskı mürekkepleri ile çalışan multilayer klişedir. Işık geçirgenliği çok iyi olan reçete ayrıntılarının hassasiyetle seçimi ve fotopolimerizasyon için geliştirilen özel maddeler, bütün fotopolimer baskı klişelerine bir yüz, bir poz verme toleransı sağlarlar. Film bilgileri, tam rölyef üstüne aktarılır, ton değeri kayıpları çok azdır ve flekso baskıda mümkün olan tram hassasiyetlerinin sınırları, şimdiye kadar olduğu gibi artık baskı klişesini çözümleme kabiliyeti ile değil; tam aksine baskı işlemleri ile bizzat tanımlanır. Merkezi tamburlu flekso baskı makinelerinde mutad silindir yerleşimleri, temas noktasından başlamak üzere 40- 60 mikron açıklıkta düzenlenir. Bu tolerans için de baskının görünüşü, basılan malzeme yüzeyinde belirir. Fotopolimer klişelerin 10 mikron toleransla yapılması yeterlidir. Klişe materyalinin üretimi aşamasında yalnızca klişenin öngörülen kuruma ve dinlenme sürelerine uyulması şarttır. Tanımlanan nitelikleri ile fotopolimer klişeler, daima her tarafta istenilen daha yüksek değerde baskı kalitesi için kesinlikle gerekli bir koşuldur.

Flekso baskıda su ile yıkanan klişeler çok yaygın olup kolay temin edilmekle birlikte kalite açısından alkol ile yıkanan klişeler tercih edilir. Mürekkebin vaktinden önce çatlamasını önlemek ozona dayanıklı baskı klişeleri en yeni buluşlardan biridir.

Flekso baskıda gelişmelerden biri de aniloks merdanelerdir. Oyma işlemi, lazer kullanılarak yapılan plazma halinde seramik kaplanan aniloks merdaneler için son derece uygun yeni bir teknoloji ürünü. Bu yeni tip aniloks merdanelerin ofset baskıya yakın bir kalite oluşturmada çok önemli bir katkısı vardır.

Flekso baskıda kullanılan aniloks merdanenin hücreleri mürekkep ile doldurulup fazlası ya rakle bıçaklari ya da forma merdanesi ile sıyrılır. Bugüne kadar flekso baskı için kullanılan klişeler oldukça yumuşaktı. Bu durum ise; yüksek kalite yarım ton baskı gereksinimi daha az distorsiyona uğrayan ve tram dotlarının ezilmesini önleyen ve daha iyi rezolüsyon ile sonuçlanan sert klişelerin üretilmesine yol açtı. Şimdi daha sert fakat daha ince fotopolimer klişeler bu gereksinimi tam olarak karşılıyor.

Flekso baskıda yeterli renklendirmeyi olası en ince mürekkep tabakası ile gerçekleştirmek mümkündür. En ince katmanı oluşturacak, ince mürekkep kullanmanın flekso baskıda büyük yararı vardır. İnce mürekkep daha kolay kuruyacağından üst üste iki değişik renk basarak üçüncü bir renk elde etme işlemi kolaylaşır. Mürekkebin kurumasına bağlı olarak baskı hızı da artar. Daha ince mürekkep tabakası ile baskıda önemli bir avantaj olan gelişmiş renk tonu değerleri ve daha az dot kazancı sağlanabilir, Böylece flekso baskıda karşılaşılan yüzeysel görüntü ortadan kalkar ve rotogravür baskı kalitesine yakın bir baskı elde edilebilir. İnce mürekkep kullanımı ve daha az dot kazancı aniloks merdanelerle sağlanır. Daha düşük hacimli bir aniloks merdane kullanımı mürekkep inceliğinin kontrolünü ve sonuçta daha eşit dağılmış bir yüzey ve daha düzgün bir görüntü elde edilmesini gerçekleştirir. İnce mürekkep kullanıldığında baskı işi daha kolay ve daha hızlı gerçekleşirken baskıya hazırlanma daha kısa sürede gerçekleşir. Ayrıca, ince mürekkep kullanmanın çevreye de katkısı vardır.

Kısa süreli üretimler için iddialı olan dar enli web teknolojisi, UV teknolojisi, dişlisiz tahrik sistemi, böylesi bir zincir gelişme içinde bir flekso baskı ünitesinde hızlı bir çıkışı yarattı. UV flekso baskının felsefesi diğer baskı yöntemlerinden tümüyle farklıdır. Bu baskı yönteminde kullanılan mürekkebin akış hızı pek bir önem taşımıyor. UV kurutmalı flekso gücünü, esneklik ve kalite alanındaki ilerlemesinden alıyor. Bu baskı sistemi; özellikle kapak, etiket üretimine metin, resim baskı için en uygun bir sistem. UV mürekkepleme sistemi flekso baskıda kalitenin yükseltilmesine önemli bir derecede katkısı mevcut. UV mürekkepleme sistemi ile makinenin boşta bekleme süresi, temizlenme süresi kısaltılmış oluyor, daha az mürekkep kullanımı, üretim ortamının kirliliğinin azaltılması ve hijyeninin gelişmesi söz konusudur. UV flekso baskıya istenildiği an ara vermek mümkün, çünkü mürekkebin kuruması gibi bir problem söz konusu değil. Mevcut olumsuzluklar UV fleksoda, teknoloji ilerledikçe olumsuzlukları atması bekleniyor.

Fleksibl ambalajda en yaygın kullanıma sahip baskı yöntemi, flekso baskıdır. Flekso baskı etiket basımında da kullanılıyor.

Flekso baskı mürekkepleri tipo baskı mürekkeplerine göre solvent miktarı fazla olduğundan çabuk kururlar.Flekso baskıda da son yaşanan teknik gelişmeler beraberinde su bazlı mürekkebin kullanımını da getirmiştir. Fleksibl ambalaj üretimlerinde 8 renkli su bazlı mürekkep kullanılarak ideal baskılar gerçekleşiyor. Ancak bugün çevre dostu su bazlı ve solventsiz mürekkep ve vernikler yüksek yoğunluklu mürekkepler düşük ve solventsiz UV mürekkepler flekso baskıda kullanılır.

Bu baskıda tipo baskı gibi “yüksek” sistemine dahildir. Flekso kalıpları ile baskı yapılır. Çoğunlukla ambalaj sektöründe kullanılır. Naylon veya metal cinsinden folyolara baskı yapılmaktadır.

Bu yüzden flekso baskı ile tifdruk baskı sistemini mutlaka birbirinden ayırmak gerekmektedir. Bu baskı tekniğinde de nokta kenarı ve merkezi arasındaki koyuluk farkları tipo baskıda olduğu gibidir. Hatta bu teknikte sıvı boya kullanıldığı için, bu fark bazı durumlarda tipodan daha belirgin görülür. Flekso baskı makineleri “ROTATIF” olup bobin halindeki plastik veya kağıt üzerine baskı yaparlar.

Seneler önce sadece lastik kalıp kullanılan bu baskı tekniğinde, o zamanlarda “lastik baskı” terimi olarak nitelenirdi. Günümüzde sadece kaba işler için lastik kalıp kullanılmaktadır.

Flekso Mürekkebi ve Çalışma Prensibi

Fotopolimer klişelerle 48, hatta 54’lük tramlı hassas ve çok renkli kağıt ve folyo baskıları yapılmaktadır. Kullanılan boyalar ayran kıvamında anilin cinsinden ve alkol esasına dayalı incelticilerle inceltilerek kullanılır ve çok çabuk kuruması gerekmektedir. Bu baskı sistemindeki boya ünitesi oldukça basittir. Boya haznesi içinde dönen verici merdane boyayı tramlı merdaneye verir tramlı merdane kalıp kazanına aktarır. Kalıp kazanı, baskı kazanı ile temas ederek aradan geçen kağıt veya folyoya baskı yapar. Flekso baskı makineleri bayağı süratli çalışırlar. Çalışma tarzı basit olduğu için, bu sistem ekonomiktir. Foto filmler klişelerin meydana getirdiği yüksek kalite sayesinde her işte olmasa bile bazı işlerde tifdurkla yarışabilmektedir. Flekso baskı sistemi çoğunlukla ambalaj sanayisine hizmet vermektedir.